Jak praca za granicą wpływa na wysokość emerytury?

Coraz więcej Polaków decyduje się na pracę za granicą, czy to czasowo, czy na stałe. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy, jak okresy pracy w innych krajach mogą wpłynąć na ich przyszłe świadczenia emerytalne. W tym artykule wyjaśnimy najważniejsze zasady uwzględniania pracy za granicą przy wyliczaniu emerytury.

1. Zasada sumowania okresów ubezpieczenia

Podstawową zasadą w przypadku osób, które pracowały w różnych krajach, jest sumowanie okresów ubezpieczenia. Oznacza to, że do ustalenia prawa do emerytury uwzględnia się łącznie wszystkie okresy ubezpieczenia przebyte we wszystkich państwach członkowskich UE/EFTA lub w krajach, z którymi Polska zawarła umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym.

Dzięki tej zasadzie, nawet jeśli nie masz wystarczającego stażu pracy w Polsce, aby uzyskać prawo do emerytury (minimum 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), możesz doliczyć okresy pracy za granicą, aby spełnić ten warunek.

2. Emerytury z krajów UE i EFTA

Jeśli pracowałeś w krajach Unii Europejskiej lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria), Twoje prawa emerytalne są chronione przez unijne przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Każdy kraj, w którym byłeś ubezpieczony przez co najmniej jeden rok (w niektórych krajach ten minimalny okres może być krótszy), będzie wypłacał Ci proporcjonalną część emerytury, odpowiadającą okresowi ubezpieczenia w tym kraju. Jest to tzw. emerytura proporcjonalna lub cząstkowa.

Przy czym każdy kraj stosuje własne zasady obliczania wysokości emerytury, właściwe dla swojego systemu emerytalnego.

3. Emerytury z krajów spoza UE/EFTA

W przypadku pracy w krajach spoza UE/EFTA, sytuacja zależy od tego, czy Polska ma z danym krajem podpisaną umowę o zabezpieczeniu społecznym. Polska ma takie umowy m.in. z USA, Kanadą, Australią, Koreą Południową, Ukrainą, Mołdawią, Izraelem, Białorusią i Macedonią Północną.

Jeśli taka umowa istnieje, najczęściej również stosuje się zasadę sumowania okresów ubezpieczenia i wypłaty emerytur proporcjonalnych. Szczegóły mogą się jednak różnić w zależności od postanowień konkretnej umowy.

Jeśli pracowałeś w kraju, z którym Polska nie ma podpisanej umowy o zabezpieczeniu społecznym, okresy pracy w tym kraju zazwyczaj nie są uwzględniane przy ustalaniu prawa do polskiej emerytury, a uzyskanie świadczeń z tego kraju zależy wyłącznie od jego wewnętrznych przepisów.

4. Dokumentowanie okresów pracy za granicą

Aby okresy pracy za granicą zostały uwzględnione przy wyliczaniu emerytury, konieczne jest ich odpowiednie udokumentowanie. Potrzebne dokumenty to:

• Zaświadczenia od pracodawców zagranicznych
• Umowy o pracę
• Zaświadczenia z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych
• Odcinki wypłat z wynagrodzeniem
• Deklaracje podatkowe

Jeżeli nie posiadasz takich dokumentów, możesz zwrócić się o pomoc do instytucji ubezpieczeniowej kraju, w którym pracowałeś. ZUS może również pomóc w uzyskaniu potwierdzenia okresów ubezpieczenia za granicą w ramach współpracy między instytucjami ubezpieczeniowymi różnych krajów.

5. Procedura ubiegania się o emeryturę międzynarodową

Jeśli pracowałeś w różnych krajach i zbliżasz się do wieku emerytalnego, powinieneś złożyć wniosek o emeryturę w kraju zamieszkania lub w kraju, w którym ostatnio byłeś ubezpieczony. Nie musisz składać osobnych wniosków w każdym kraju - instytucja, która przyjmie Twój wniosek, przekaże go do wszystkich krajów, w których byłeś ubezpieczony.

Procedura ubiegania się o emeryturę międzynarodową jest bardziej skomplikowana i trwa dłużej niż w przypadku emerytury krajowej, ponieważ wymaga współpracy instytucji z różnych krajów. Warto rozpocząć formalności z odpowiednim wyprzedzeniem, najlepiej na około 6 miesięcy przed planowanym przejściem na emeryturę.

6. Wpływ pracy za granicą na wysokość emerytury

Praca za granicą może mieć różny wpływ na łączną wysokość otrzymywanych świadczeń emerytalnych, w zależności od kilku czynników:

• Wysokość zarobków - jeśli za granicą zarabiałeś więcej niż w Polsce, może to pozytywnie wpłynąć na wysokość emerytury z danego kraju
• Długość okresów ubezpieczenia - im dłużej pracowałeś i odprowadzałeś składki w danym kraju, tym wyższa będzie część emerytury pochodząca z tego kraju
• System emerytalny danego kraju - różne kraje mają różne systemy emerytalne i różne metody obliczania świadczeń

Warto wiedzieć, że w niektórych przypadkach można otrzymywać emerytury z kilku krajów jednocześnie, co zazwyczaj jest korzystne finansowo.

7. Podatki od emerytur zagranicznych

Ważną kwestią są również podatki od emerytur zagranicznych. Zasady opodatkowania zależą od umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, które Polska zawarła z poszczególnymi krajami.

Generalnie obowiązuje zasada, że emerytura jest opodatkowana w kraju zamieszkania emeryta, ale niektóre umowy przewidują wyjątki od tej zasady. Dlatego przed podjęciem decyzji o miejscu zamieszkania na emeryturze warto sprawdzić, jak będą opodatkowane Twoje świadczenia.

Podsumowanie

Praca za granicą może znacząco wpłynąć na Twoją przyszłą emeryturę. Dzięki międzynarodowym przepisom i umowom, okresy pracy w różnych krajach mogą być sumowane, co pozwala uzyskać prawo do emerytury nawet osobom, które nie mają wystarczającego stażu pracy w jednym kraju.

Jednocześnie, ze względu na złożoność przepisów i procedur związanych z emeryturami międzynarodowymi, warto skorzystać z profesjonalnego doradztwa w tej dziedzinie, aby uzyskać wszystkie należne świadczenia i zoptymalizować ich wysokość.